Ngày 20/02/2025, Giám đốc ĐHQGHN Lê Quân đã chủ trì buổi làm việc với Tổ công tác và Tổ thư ký xây dựng Báo cáo chủ trương và Báo cáo nghiên cứu khả thi dự án nhằm triển khai Chương trình “Phát triển nguồn nhân lực ngành công nghiệp bán dẫn đến năm 2030, định hướng đến năm 2050” tại ĐHQGHN.

Tham dự buổi làm việc có các Phó Giám đốc ĐHQGHN Nguyễn Hiệu, Phạm Bảo Sơn, Đào Thanh Trường; lãnh đạo Văn phòng, Ban Khoa học và Đổi mới sáng tạo, Đào tạo và Công tác Sinh viên, Hợp tác Phát triển, lãnh đạo một số đơn vị thành viên và trực thuộc gồm: Trường ĐH Khoa học Tự nhiên, Trường ĐH Công nghệ, Trường Quốc tế, Công viên Công nghệ cao và Đổi mới sáng tạo.

Trưởng ban Khoa học và Đổi mới sáng tạo Trần Thị Thanh Tú đã trình bày báo cáo về công tác chuẩn bị và xây dựng đề án cho Chương trình “Phát triển nguồn nhân lực ngành công nghiệp bán dẫn đến năm 2030, định hướng đến năm 2050” tại ĐHQGHN. Theo đó, ngày 05/12/2024, Giám đốc ĐHQGHN đã ký ban hành Quyết định số 5615/QĐ-ĐHQGHN về việc thành lập Tổ Công tác và Tổ thư ký xây dựng Báo cáo đề xuất chủ trương đầu tư và Báo cáo nghiên cứu khả thi của Dự án “Đầu tư xây dựng Trung tâm hỗ trợ thiết kế, chế tạo và đo kiểm vi mạch Quốc gia tại ĐHQGHN”.

Trưởng ban Trần Thị Thanh Tú cho biết, ĐHQGHN đã đưa 2 đề xuất dự án “Đầu tư xây dựng Trung tâm hỗ trợ thiết kế, chế tạo và đo kiểm vi mạch Quốc gia tại ĐHQGHN” và “Xây dựng và tăng cường phòng thí nghiệm Bán dẫn cấp cơ sở phục vụ đào tạo nhân lực ngành Công nghiệp Bán dẫn của Trường ĐH Khoa học Tự nhiên”n vào Kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2026 – 2030 và gửi Bộ Kế hoạch và Đầu tư. Hai dự án này hứa hẹn sẽ trở thành một trong những yếu tố quan trọng phục vụ đào tạo và nghiên cứu chuyên sâu về vi mạch, giúp Việt Nam bắt kịp xu hướng công nghệ bán dẫn toàn cầu.

Để triển khai có hiệu quả Chương trình này, ĐHQGHN tập trung bồi dưỡng, nâng cao năng lực cho đội ngũ nhà khoa học, chuyên gia lĩnh vực chip bán dẫn thông qua các nhiệm vụ khoa học – công nghệ cấp ĐHQGHN. Bên cạnh đó, ĐHQGHN cũng đẩy mạnh hoạt động trao đổi, học hỏi kinh nghiệm nghiên cứu khoa học, đào tạo, quản lý và vận hành phòng thí nghiệm tiên tiến về chip bán dẫn của một số quốc gia như Đài Loan, Hàn Quốc, Nhật Bản, một số quốc gia ở Châu Âu… Cùng với đó, ĐHQGHN đang xây dựng kế hoạch và chương trình đào tạo về chip bán dẫn theo các bậc đào tạo (đại học, thạc sĩ, tiến sĩ) tới năm 2030 tại 5 đơn vị đào tạo và nghiên cứu: Trường ĐH Khoa học Tự nhiên, Trường ĐH Công nghệ, Trường ĐH Việt Nhật, Trường Quốc tế và Viện Công nghệ thông tin. Đồng thời, ĐHQGHN cũng xây dựng các khóa đào tạo ngắn hạn, bồi dưỡng, cập nhật kiến thức về lĩnh vực bán dẫn cho các doanh nghiệp, đơn vị có nhu cầu về nguồn nhân lực bán dẫn. Tại thời điểm hiện tại, ĐHQGHN đang tiến hành mở mới 2 chương trình đào tạo chuyên sâu về thiết kế, chế tạo chip bán dẫn tại Trường ĐH Khoa học Tự nhiên và Trường ĐH Công nghệ và sẽ xây dựng thêm một số chương trình đào tạo liên quan.

Bên cạnh đó, ĐHQGHN xây dựng mạng lưới chuyên gia, nhà khoa học quốc tế, chuyên gia Việt kiều trong lĩnh vực chip bán dẫn để tư vấn, tập trung bồi dưỡng, đầu tư phát triển thông qua các nhiệm vụ nghiên cứu cụ thể. Tới nay, ĐHQGHN đã tập hợp được danh sách các chuyên gia, nhà khoa học thuộc các đơn vị trong ĐHQGHN. Các chủ nhiệm nhiệm vụ của 15 nhiệm vụ KH&CN cấp ĐHQGHN đều nằm trong danh sách này.

Bên cạnh các yếu tố nêu trên, Ban Tổ chức & Thanh tra phối hợp với Ban Quản lý Dự án nghiên cứu, xây dựng mô hình quản lý, vận hành Trung tâm nghiên cứu đào tạo hỗ trợ thiết kế và chế tạo vi mạch tại ĐHQGHN thông qua nhiệm vụ KHCN.

Tại buổi làm việc, GS. Nguyễn Hữu Đức, Nguyên Phó Giám đốc ĐHQGHN cho rằng Việt Nam đang có cơ hội vàng để phát triển ngành công nghiệp bán dẫn, nhưng để tận dụng cơ hội này, cần có chiến lược phát triển đồng bộ, từ đào tạo nhân lực, đầu tư hạ tầng, đến hợp tác quốc tế và thu hút doanh nghiệp. Do đó, cần xây dựng chiến lược phát triển ngành bán dẫn một cách bài bản. Việc đầu tư quy mô lớn vào ngành công nghiệp bán dẫn đòi hỏi một lộ trình cụ thể để đảm bảo hiệu quả sử dụng vốn, tránh tình trạng trang thiết bị bị bỏ phí do thiếu kế hoạch khai thác hợp lý.

GS. Đức cũng nhấn mạnh vai trò của hợp tác quốc tế. “Việt Nam có thể học hỏi từ các mô hình thành công tại Pháp và Hàn Quốc, đồng thời tận dụng nguồn lực chuyên gia quốc tế để tư vấn và hỗ trợ triển khai dự án,” ông nói. Ông cũng nhắc đến việc tìm kiếm các nhà đầu tư và khách hàng quốc tế nhằm đảm bảo đầu ra cho ngành công nghiệp bán dẫn trong nước.

Về chương trình đào tạo, GS. Nguyễn Hữu Đức cho rằng cần thiết kế linh hoạt, đáp ứng nhu cầu thực tế của doanh nghiệp. Việc xác định nhu cầu của doanh nghiệp là yếu tố then chốt để thiết kế chương trình đào tạo phù hợp, đảm bảo nhân lực sau khi đào tạo có thể tham gia ngay vào thị trường lao động. GS. Nguyễn Hữu Đức đề xuất thành lập Viện nghiên cứu chip nhằm tạo nền tảng vững chắc cho hoạt động nghiên cứu và đào tạo. Đây là nơi kết nối các nhà khoa học, doanh nghiệp và cơ quan quản lý để thúc đẩy sự phát triển của ngành bán dẫn tại Việt Nam.

GS. Trần Xuân Tú, Viện trưởng Viện Công nghệ thông tin, trực thuộc Công viên Công nghệ cao và Đổi mới sáng tạo, đề cập đến việc tận dụng nguồn lực sẵn có từ thế mạnh của các đơn vị đào tạo trong ĐHQGHN như: Trường ĐH Khoa học Tự nhiên có thế mạnh về khoa học vật liệu, Trường ĐH Công nghệ có nền tảng về viễn thông và máy tính. Nếu có thể kết hợp những thế mạnh này thì có thể đưa ra chương trình đào tạo phù hợp với thực tế. Theo GS. Trần Xuân Tú, đào tạo nhân lực ngành bán dẫn nói riêng và các ngành công nghệ cao nói chung cần hướng phát triển dựa trên các ngành khoa học cơ bản như vật lý, toán học, kết hợp với các ngành ứng dụng như viễn thông và máy tính để tạo ra đội ngũ nhân lực chất lượng cao.

Viện trưởng Viện Công nghệ Thông tin cho biết thêm, Viện đã và đang đẩy mạnh nghiên cứu, hợp tác quốc tế để nâng cao chất lượng đào tạo. Các chương trình nghiên cứu và hợp tác đang phát huy hiệu quả, mở ra cơ hội lớn cho Việt Nam tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng bán dẫn toàn cầu. GS. Tú cũng nhấn mạnh đến sự kết nối giữa các doanh nghiệp và việc cập nhật các xu hướng nghiên cứu mới nhất trong lĩnh vực công nghệ. Ông đề xuất có cơ chế hỗ trợ nghiên cứu linh hoạt hơn, khuyến khích các nhà khoa học tham gia các hội nghị quốc tế để cập nhật kiến thức mới nhất về thị trường bán dẫn.

Theo GS. Nguyễn Đình Đức, nguyên Trưởng ban Đào tạo ĐHQGHN, mặc dù có nhiều cơ hội phát triển nhưng ngành bán dẫn Việt Nam đang đối mặt với nhiều thách thức, đặc biệt là về nguồn lực tài chính, nhân lực chất lượng cao và công nghệ lõi. Do đó, cần phải có chiến lược dài hạn, bắt đầu từ giáo dục, nghiên cứu và hợp tác với doanh nghiệp. GS. Nguyễn Đình Đức cho rằng, đầu tư vào công nghiệp bán dẫn đòi hỏi sự tham gia mạnh mẽ từ doanh nghiệp, đặc biệt là các tập đoàn công nghệ lớn. Ông cũng nhấn mạnh rằng, để thực sự tạo ra sản phẩm thương mại hóa, chúng ta cần có sự gắn kết chặt chẽ giữa trường đại học và doanh nghiệp. Để tạo ra nguồn nhân lực chất lượng cao, ông cho rằng cần tập trung từ những môn học cơ bản, nền tảng để xây dựng hệ thống đào tạo có chiều sâu như: vật lý, khoa học máy tính, điện tử viễn thông.

GS. Nguyễn Đình Đức đề xuất xây dựng một chương trình tổng thể, không chỉ về đào tạo mà còn về nghiên cứu và sản xuất với kết quả cụ thể, sản phẩm được ứng dụng. Ông cũng nhấn mạnh nguồn lực là yếu tố then chốt để thực hiện kế hoạch phát triển ngành bán dẫn. Tuy nhiên, việc quản lý và sử dụng nguồn lực cần phải có cơ chế giám sát chặt chẽ.

PGS. Nguyễn Trần Thuật, Trường ĐH Khoa học Tự nhiên nhấn mạnh rằng đào tạo nhân lực chất lượng cao là yếu tố tiên quyết để Việt Nam có thể tham gia vào chuỗi cung ứng bán dẫn toàn cầu. Theo ông, việc phát triển nhân lực cần tập trung vào cả bậc đại học và sau đại học, đảm bảo tính liên tục và chuyên sâu trong đào tạo. PGS. Nguyễn Trần Thuật cho biết, chi phí đào tạo sau đại học cao hơn nhiều so với đào tạo đại học, đặc biệt trong lĩnh vực công nghệ cao như bán dẫn. Do đó, cần có cơ chế tài trợ tài chính hợp lý để đảm bảo sinh viên sau đại học có điều kiện nghiên cứu sâu hơn, góp phần phát triển ngành bán dẫn trong nước.

Theo PGS. Nguyễn Trần Thuật, thách thức lớn nhất hiện nay là thu hút nhân lực trẻ và nguồn lực từ bên ngoài. Hiện tại, chỉ có một số doanh nghiệp thực sự quan tâm đến lĩnh vực bán dẫn, trong khi phần lớn doanh nghiệp vẫn chưa nhận thức rõ về nhu cầu và tiềm năng của ngành. Cũng theo PGS. Nguyễn Trần Thuật, để phát triển ngành bán dẫn, cần xây dựng chuỗi sản xuất hoàn chỉnh, từ thiết kế, chế tạo đến đóng gói và phát triển phần mềm ứng dụng.

Phó Giám đốc ĐHQGHN Phạm Bảo Sơn khẳng định việc xây dựng một hệ sinh thái hoàn chỉnh cho ngành chip bán dẫn tại Việt Nam cần có lộ trình bài bản, đảm bảo sự phối hợp chặt chẽ giữa các đơn vị liên quan. Phó Giám đốc đề nghị các đơn vị chủ chốt như Trường ĐH Khoa học Tự nhiên, Trường ĐH Công nghệ, Trường ĐH Việt Nhật, Trường Quốc tế và Viện Công nghệ Thông tin trực tiếp trao đổi về kế hoạch nghiên cứu thiết kế, chế tạo, đóng gói và phát triển phần mềm ứng dụng nhằm tạo ra một chuỗi sản xuất khép kín.

Phó Giám đốc Phạm Bảo Sơn khẳng định, một trong những trọng tâm của ĐHQGHN là xây dựng chương trình nghiên cứu phục vụ đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao. Hiện tại, ĐHQGHN có khoảng 20 chuyên gia chuyên sâu về lĩnh vực bán dẫn và danh sách hơn 100 nhà khoa học đang được bồi dưỡng. Đây sẽ là lực lượng nòng cốt của ĐHQGHN đóng góp vào quá trình phát triển ngành công nghiệp bán dẫn trong nước. Để đạt được mục tiêu này, ông đề xuất phân công nhiệm vụ rõ ràng trong thời gian tới, đảm bảo rằng từng cá nhân, đơn vị sẽ đóng góp vào việc xây dựng nguồn nhân lực bền vững cho ngành.

PGĐ. Phạm Bảo Sơn nhấn mạnh, đào tạo sau đại học và sau tiến sĩ là yếu tố quan trọng để nâng cao chất lượng nhân lực trong ngành bán dẫn, “chúng ta cần có cơ chế chính sách phù hợp để hỗ trợ đào tạo sau tiến sĩ, tạo điều kiện cho các cựu nghiên cứu sinh tiếp tục phát triển các đề tài chuyên sâu, thử nghiệm công nghệ mới và hợp tác quốc tế”.

Theo ông, Việt Nam cần có chiến lược đào tạo quy mô lớn từ 60.000 – 80.000 người, nhưng vẫn phải đảm bảo tính chuyên sâu cho các lĩnh vực cốt lõi trong ngành bán dẫn.

Kết luận buổi làm việc, Giám đốc ĐHQGHN Lê Quân khẳng định, ĐHQGHN đang hướng đến mục tiêu không chỉ đào tạo nhân lực mà còn tạo ra hệ sinh thái nghiên cứu và phát triển công nghệ bán dẫn ngay tại Việt Nam.

Giám đốc đặc biệt nhấn mạnh cần xây dựng một chiến lược đào tạo bài bản, không chỉ dừng lại ở bậc đại học mà còn phải tập trung vào đào tạo thạc sĩ, tiến sĩ, kết hợp chặt chẽ với nghiên cứu khoa học và hợp tác quốc tế.

Giám đốc Lê Quân chỉ đạo, việc thành lập trung tâm nghiên cứu về chip bán dẫn được xác định là đầu mối kết nối các nhà khoa học, doanh nghiệp và tổ chức nghiên cứu trong và ngoài nước. Đây sẽ là nơi phục vụ cả công tác đào tạo và nghiên cứu khoa học, giúp tạo ra môi trường học thuật và thực nghiệm tốt nhất cho sinh viên và các nhà nghiên cứu.

Giám đốc ĐHQGHN nhấn mạnh rằng, các chương trình nghiên cứu trọng điểm cần chuyển hướng mạnh mẽ sang đào tạo và bồi dưỡng đội ngũ nghiên cứu khoa học. Để thực hiện điều này, cần có các chương trình trao đổi nhân lực, cho phép sinh viên, giảng viên và nhà nghiên cứu đi học tập, nghiên cứu chuyên sâu tại các trường đại học và các viện nghiên cứu hàng đầu thế giới. Giám đốc cũng đề xuất tăng cường kết nối với các phòng thí nghiệm nước ngoài, từ đó chia sẻ tài nguyên nghiên cứu, giúp các nhà khoa học Việt Nam có điều kiện tiếp cận với công nghệ tiên tiến.

ĐHQGHN cam kết sẽ tiếp tục làm việc với chính phủ, doanh nghiệp và các tổ chức quốc tế để Chương trình “Phát triển nguồn nhân lực ngành công nghiệp bán dẫn đến năm 2030, định hướng đến năm 2050” được triển khai có hiệu quả, tạo tiền đề cho sự phát triển lâu dài của ngành công nghiệp mũi nhọn này.